Forum Miłośników Szkockiego Teriera

Gość

Witam serecznie wszystkich szkotomaniaków i zapraszam na pierwsze spotkanie z genetyką, chociaż niekoniecznie szkocią. Z uwagi na to, że jestem posiadaczką jamnika szorstkowłosego, być może czasem będzie więcej o jamnikach, a mniej o szkocikach (choć to mam nadzieję, chwilowe!).

DZIEDZICZENIE UMASZCZENIA U PSÓW

Wszystkie standardy psów rasowych określają, jakie rodzaje umaszczenia występują w danej rasie, jakie są dopuszczalne czy preferowane, a także jakie stanowią wadę. W niektórych przypadkach określone umaszczenie jest przydatne lub niepożądane ze względów użytkowych. Już w pierwszym stuleciu naszej ery rzymski autor Columella w swym traktacie dotyczącym rolnictwa zalecał, aby psy pasterskie były białe, aby łatwiej było je odróżnić od wilków, podczas gdy psy stróżujące miały być czarne, aby swym groźnym wyglądem odstraszać obcych. Często też hodowcy – myśliwi wiązali umaszczenie z przydatnością na polowaniu (gończe a wyżły). Niektóre barwy (np. biała u ON czy cairn terierów) uważano za związaną z fizyczną degeneracją, (co rzadko było prawdą). Najczęściej jednak umaszczenie charakterystyczne dla określonej rasy to przejaw estetycznych skłonności jej twórców i hodowców, a barwa uznana za nietypową nie zmniejsza witalności i zdolności psa.
Powstanie i rozmieszczenie barw szaty psa pozostaje w przeważającej mierze pod wpływem jego genotypu, przy bardzo nieznacznym wpływie środowiska (łzy u psów białych, przebarwienia związane ze złym żywieniem, trymowanie).
Aby lepiej zrozumieć, jak powstaje umaszczenie psa, należy przypomnieć sobie, jak zbudowana jest jego okrywa włosowa. W szacie większości ras psów można wyróżnić dwa podstawowe typy włosów:
• Podszerstek (składający się z włosów krótszych, cieńszych i bardziej miękkich),
• Włosy okrywowe (grubsze, dłuższe i twardsze, czasem jako włosy przewodnie tworzą warstwę dłuższą od reszty okrywy włosowej).

Gość

BUDOWA WŁOSA
Pojedynczy włos zawiera część rdzeniową (medulla), składającą się z jednego lub kilku rzędów komórek przedzielonych przestrzeniami wypełnionymi powietrzem. Otoczona jest ona przez ściśle do siebie przylegające komórki korowe (cortex) i cienką warstwę komórek nabłonka (cuticulum). Barwa szaty zależy od obecności granulek pigmentu w części rdzeniowej i korowej włosów.
U większości ssaków (w tym i psów) występują dwa zasadnicze rodzaje pigmentu: hemoglobina i melanina. Właśnie melanina znajduje się we włosach i skórze, a jej obecność decyduje o umaszczeniu.
Znane są dwa podstawowe rodzaje melaniny:
Eumelanina; czarna lub czekoladowa i feomelanina; ruda lub żółta
Występuje ona w postaci owalnych lub, okrągłych lub nieregularnych granulek. Oba rodzaje melaniny wytwarzane są przez komórki pochodzenia ektodermalnego; melanocyty. Pigment odkładany jest we włosie w miarę jego wzrostu. Proces ten zaczyna się już w życiu płodowym i trwa przez całe życie psa. Zdarza się, że w czasie wzrostu włosa proces formowania pigmentu zmienia się; wyrastają wtedy włosy o zabarwieniu strefowym dające tak zwane umaszczenie dzikie, zwane również aguti (agouti) od małego, afrykańskiego gryzonia. U psów nazywane jest wilczastym (szpice) lub dziczym (jamniki szorstkowłose). Jak łatwo się domyśleć takie umaszczenie występuje u szkotów pręgowanych.
Rezultat końcowy (barwa szaty, umaszczenie) zależy od połączonego efektu 7 podstawowych cech granulek:
1. Barwa granulek pigmentu,
2. Wielkość granulek (waha się od 0,6 do 2,0 mikronów),
3. Liczby granulek pigmentu przypadająca na 1 komórkę rdzenia,
4. Liczby granulek pigmentu w odcinku kory włosa,
5. Kształtu (wydłużone owalne, owalne, okrągłe, nieregularne)
6. Skupienia granulek w luźne lub zagęszczone grupy,
7. Tendencja granulek do biegunowego rozkładu w komórkach rdzenia włosa.

Najbardziej znana i akceptowana do dziś, zarówno prze większość genetyków, jak i kynologów, teoria dotycząca umaszczenia u psów zakłada istnienie 9 podstawowych loci genów, a w nich 29 alleli. Zakłada się, że 19 z nich tworzy cztery serie alleli wielokrotnych. Teoria, stworzona przez C.C. Little'a na podstawie czterdziestoletnich badań, przedstawiona została w 1957 roku. Kolejni badacze rozbudowywali i uzupełniali tę teorię, przy czym niektórzy postulowali także istnienie dziesiątego, a nawet jedenastego locus (najsłabiej udokumentowanego).

Terra Alite

To mi się podoba...Konkretnie i czytelnie :)

Gość

Dziękuję za uznanie! :P

Aby zrozumieć, dlaczego nasz pies ma taką, a nie inną maść, a także aby przewidzieć umaszczenie planowanych szczeniąt, należy (niestety…) przypomnieć sobie kilka pojęć ze szkoły średniej:

GENY DOMINUJĄCE I RECESYWNE
Niektóre allele wywołują wyraźny efekt już wtedy, gdy obecny jest jeden, w jednym tylko chromosomie. Inne, aby wpłynąć na cechy osobnika, muszą wystąpić w parze, w obydwu chromosomach. Te allele, które mogą działać pojedynczo, nazywa się dominującymi, te zaś, które działają tylko parami, są zwane recesywnymi. Ogólnie przyjęte jest oznaczenie alleli dominujących dużą literą, recesywnych natomiast – małą.
Przykład: gen warunkujący długość włosa ma dwa allele: odpowiedzialny za włos krótki i włos długi. Allel odpowiadający za włos krótki oznacza się symbolem duże L (od ang. long), długi zaś – małe l . Jak wiemy, każdy pies musi mieć dwa allele genu długości włosa, zatem możliwe kombinacje – to LL, Ll i ll. W pierwszym i drugim przypadku (LL i Ll) pies jest krótkowłosy, jako że allel L jest dominujący i nie pozwala na ujawnienie się recesywnego allelu l. W trzecim przypadku, kiedy obecne są dwa allele recesywne ll, pies ma włos długi.

HOMOZYGOTY I HETROZYGOTY
Pies, który ma obydwa allele takie same, jest określany jako homozygotyczny pod względem danego allelu (np. LL i ll). Jeśli natomiast mamy do czynienia z osobnikiem, u którego występują dwa różne allele, nazywamy go heterozygotycznym (Ll). Oczywiście, ten sam pies może być homozygotą pod względem jednej cechy, a heteryzogotą pod względem innej.

ALLELE WIELOKROTNE
Niektóre geny mogą występować w wielu wersjach, mamy wówczas do czynienia z allelami wielokrotnymi. Oznaczanie ich za pomocą dużej i małej litery jest niewystarczające, toteż konieczne jest wprowadzenie dodatkowych oznaczeń. Za przykład posłuży nam jeden z genów umaszczenia, mający cztery różne allele, uszeregowane poniżej według dominacji:
• S - umaszczenie jednolite (bez białych znaczeń, występujące u wielu ras),
• si - znaczenia irlandzkie (biel występująca na łapach, piersi, głowie i szyi, tak jak u collie, berneńczyka),
• sp - umaszczenie łaciate (na białym tle plamy innego koloru, jak u landseera czy cocker spaniela),
• sw - umaszczenie krańcowo białe (kolorowe plamy występują tylko w okolicach oczu i na uszach, jak np. u bullteriera i sealyham teriera).
• sw - umaszczenie krańcowo białe (kolorowe plamy występują tylko w okolicach oczu i na uszach, jak np. u bullteriera i sealyham teriera).

Gość

MOŻLIWE UMASZCZENIE U PSÓW WRAZ Z PRZYKŁADOWYMI RASAMI

Poniżej przedstawiam zestawienie poszczególnych 10 loci, przy czym poszczególne allele w danym loci podane są w kolejności dominacji. Znak (*) został umieszczony przy locus R, jak do tej pory najsłabiej udokumentowanym

Locus A ma 5 alleli:

1. A - barwa jednolita, równomierny rozkład ciemnego pigmentu na całym ciele (nowofunland, labrador retriever)
2. ay - ograniczenie ciemnej eumelaniny, powoduje barwę śniadą lub rudą (basenji, terier irlandzki, rudy chow- chow, złoty cocker spaniel, collie śniady)
3. ag - strefowe rozmieszczenie eumelaniny i feomelaniny, barwa wilczasta lub dzicza (owczarek niemiecki wilczasty, jamnik dziczy, szpic wilczy, alaskan malamute, syberyjski husky, elkhund)
4. as - strefowe rozmieszczenie pigmentu odmienne na różnych częściach ciała, czarny lub czekoladowy czaprak, żółte lub rude nogi, głowa i cała spodnia część ruda (owczarek niemiecki czaprakowy, airedale terier, welsh terier, ogar polski)
5. At - strefowe rozmieszczenie pigmentu odmienne na różnych częściach ciała, żółta lub ruda feomelanina ograniczona do stóp, pyska, brwi, brzucha i podogonia (tak zwane podpalanie: owczarek niemiecki, doberman, rottweiler, airedale terier, beauceron, gończy polski, jamnik podpalany)

Locus B ma dwa allele:

1. B - wytwarzanie czarnej eumelaniny (wszystkie psy, u których występuje barwa czarna)
2. b - wytwarzanie czekoladowo-brązowej eumelaniny we włosach i skórze, umaszczenie czekoladowe z brązowym nosem (nowofunland, pudel, wyżeł niemiecki, cocker spaniel)

Locus C ma 5 alleli:

1. C - allel niezbędny do normalnego wytwarzanie melaniny (wszystkie psy o intensywnym, nie rozjaśnionym umaszczeniu)
2. Cch - rozjaśnienie żółtej lub rudej feomelaniny do kremowej lub białej bez wpływu na eumelaninę, barwa szynszylowa (westie, sznaucer miniaturowy pieprz i sól, czarno-srebrny i biały)
3. cd - ograniczenie pigmentu we włosach przy pełnej pigmentacji skóry i błon śluzowych, barwa biała z czarnym nosem i ciemnymi oczami (samojed, owczarek podhalański)
4. cb - rozjaśnienie barwy szaty do jasnoszarej, błękitne oczy, kolor zwany cornaz (pekińczyk, pomeranian)
5. c - całkowity brak pigmentacji, biały włos, różowa skóra i oczy (u psów jego istnienie przyjmowane tylko teoretycznie)

Locus D ma dwa allele:

1. D - Umożliwia normalne formowanie pigmentu (wszystkie rasy o intensywnym umaszczeniu)
2. d - Powoduje zlepienie granulek pigmentu, wpływając na eumelaninę, bez wpływu na feomelaninę, rozjaśnienie barwy czarnej i czekoladowej, także rozjaśnienie barwy oczu (u szczeniąt oczy są początkowo niebieskie, później zmieniają barwę na żółtą (dog niemiecki błękitny, chow-chow błękitny, mastino napoletano)

Ciąg dalszy nastąpi...

carolinascotties

bardzo dziękuję za ten wątek :) I pozdrawiam ze Szczecina :)

Gość

Dziękuję carolinascotties i zapraszam do czytania: :P

Locus E ma cztery allele:

1. E - umożliwia normalne formowanie i rozprzestrzenienie ciemnego pigmentu na całym ciele psa (terier irlandzki, seter irlandzki, norwich terier, cocker spaniel)
2. Em - Umożliwia normalne formowanie ciemnego pigmentu, ale także czarnej maski na kufie i głowie (owczarek belgijski tervueren, malinois, bokser, dog niemiecki żółty i pręgowany z maską, gryfonik brukselski)
3. e br - częściowo ogranicza rozkład ciemnego pigmentu na całym ciele, umaszczenie pręgowane (bokser, dog niemiecki, welsh corgi cardigan, owczarek holenderski, fila brasileiro)
4. e - ograniczenie ciemnej eumelaniny i zastąpienie jej żółtą lub rudą feomelanina na całym ciele poza nosem, oczami i skórą (złoty cocker spaniel, golden retriever, seter irlandzki, labrador retriever, pudel apricot)

Locus G ma dwa allele:

1. G - powoduje postępujące z wiekiem rozjaśnienie maści czarnej do szarej i szaro-błękitnej, w układzie homozygotycznym wcześniej, w heterozygotycznym później (kerry blue terier, bedlington terier, bearded collie, polski owczarek nizinny)
2. g - brak rozjaśnienia czarnej maści (psy nie zmieniające umaszczenie z wiekiem)

Locus M ma również dwa allele:
1. M - powoduje występowanie intensywnie pigmentowanych nieregularnych plam na słabo pigmentowanym, rozjaśnionym podłożu, w homozygocie minimalna liczba pigmentowanych plam, wpływa bardziej na pigment czarny niż na żółty, gen o działaniu plejotropowym (owczarki szkockie collie, owczarki szetlandzkie, welsh corgi cardigan marmurkowe, dogi niemieckie arlekiny, beaucerony arlekiny, jamniki marmurkowe)
2. m - nie zakłóca rozprzestrzeniania pigmentu (psy nie marmurkowe)

Locus S ma cztery allele:
1. S - brak obszarów nie pigmentowanych (wszystkie psy bez białych plam)
2. si - niezbyt duże białe plamy (obszary nie pigmentowane) umieszczone na kilku określonych częściach ciała, tzw. umaszczenie irlandzkie (owczarek szkockie collie, dog niemiecki płaszczowy, karelski pies na niedźwiedzie, basenji, bobtail, bernardyn)
3. sp - duże białe plamy na całym ciele, umaszczenie srokate (beagle, buldog angielski i francuski, cocker spaniel wielobarwny i tricolor, seter angielski, landseer, foxhound, pointer, bernardyn)
4. sw - ograniczenie występowania pigmentu na całym ciele, co powoduje skrajnie duże białe plamy i niewielkie tylko pigmentowane łaty w miejscach określanych jako „centra pigmentacji” (biały bul-terier, sealyham terier, clumber spaniel, dalmatyńczyk, maltańczyk, pirenejski pies górski, samo-jed)

Locus T ma dwa allele:

1. T - małe pigmentowane łatki widoczne na białym tle, na ogół pojawiają się dopiero jakiś czas po urodzeniu (dalmatyńczyk, pointer, wyżeł niemiecki, seter angielski)
2. t - brak pigmentowanych plamek, łaty czysto białe (inne łaciate krówki)

Locus R* ma również dwa allele (jak już wspomniałam jego istnienie jest nadal tylko dyskutowane):

1. R - Powoduje przemieszanie włosów maścistych między pozbawionymi pigmentu na białych pla-mach (dereszowatość jak u konia) - cocker spaniel, seter angielski, wyżeł niemiecki
2. r - Brak włosów pigmentowanych, plamy czysto białe

Określenie genotypu umaszczenia konkretnego psa wymaga nie tylko znajomości decydujących o nim genów, ale i wzajemnych współzależności między nimi, a także, w wielu przypadkach, przeprowadzenia kojarzeń testowych.
I tak na przykład psy czarne, bez żadnych odmian mają genotyp:

A- B- C- D- E- gg mm SS tt,

dopiero jednak kojarzenie testowe pozwoli stwierdzić, czy są homo- czy heterozygotyczne pod względem genów dominujących.

Jaki genotyp będzie miał więc Twój szkot? To jest dopiero zagadka! Zwłaszcza, że dochodzą "nieprzewidziane przypadki": pewne rodzaje umaszczenia ujawniają się w późniejszym wielu (np. pręgusy ciemnieją) lub też czarne szkoty - rudzieją (ale to już wpływ środowiska, a więc zupełnie inna bajka).

Bo pamiętajmy, że fenotyp (czyli to, co widzimy) to nie tylko genotyp, ale i wpływ środowiska (żywienie suki szczennej, naszego szkota, trymowanie (lub strzyżenie), promienie UV, kąpiele w szamponach dla czarnych szkotów :-)))

elzbieta

spotkałam się z opinią że jeśli chodzi o dalmatyńczyki to w zasadzie biały kolor jest łatą a nie czarne czy tak?

Gość

elzbieta

tak zwana skrajna łaciatość,,,

elzbieta

no więc wychodzi na to że przy białym jak gdyby podłącza sie gen odpowiedzialny za choroby , głuchota, śłepota itp. a niejednoktotnie przy marmurkowym umaszczeniu niebieskie oko...

Gość

elzbieta

i tak to jest z genetyką lubi mimo wszystko spłątac figla...

Gość

o dziękuje bardzo:* wreszcie rozumiem co nieco z tej piekielnej genetyki i jakoś mi jaśniej w umyśle z tym wszystkim dziękuje jeszcze raz bo miałam oto pytać nawet :) a tutaj wszystko ładnie i wyraźnie napisane

nitencja

Genetyka to istne piekielko ....... Do dzis budze sie zlana potem jak przypomne sobie zdawanie tego u Pani Junikiwiecz> Do dzis pamietam pytanie "co wyjdzie jesli pokryjemy sealyhama i westa" i rozpisac ... Rolling eyes

elzbieta

a ja ryłam jak głupia o tych locusach i allelach.. i feno i geno typach z pod ciemniej gwiazdy.... a dostałam jedno pytanie .......co to jest GEN???!!!

Terra Alite

Hihihi...to ja juz z gruntu musiałam wygladać na "blondynę" bo dostałam..."Dominujace umaszczenie u szkockiego teriera i pozostałe"...Jak to patosowo brzmiało...